ដោយ ៖ ម៉ែវ សាធី
ថ្ងៃទី 12-03-2011 ម៉ោង 10:40:48 រលកយក្ខស៊ូណាមិវាយប្រហារដល់ អាមេរិក
រលកយក្ខស៊ូណាមិកើតឡើងក្រោយ ការរញ្ជួយដីកម្រិត៨,៩រ៉ិចទ័របានវាយ ប្រហារទីក្រុងតូក្យូដ៏ធ្ងន់បំផុតក្នុងរយៈ ពេលមួយសតវត្សកន្លងមក ។ គិតមក ទល់ពេលនេះ មានពលរដ្ឋជាង៤០០ នាក់ ត្រូវគេបញ្ជាក់ថាបានស្លាប់ក្នុង ហេតុការណ៍នោះ ហើយអ្នកស្លាប់អាច នឹងកើនជាង១ពាន់នាក់ដោយសារមាន អ្នកបាត់ខ្លួនជាច្រើនទៀត ។ ការរញ្ជួយដី កើតឡើងនៅវេលាម៉ោង២ៈ៤៦នាទី ថ្ងៃ ទី១១ មីនា ក្នុងជម្រៅ១០គីឡូម៉ែត្រ ចម្ងាយពីទីក្រុងតូក្យូ៣៨២គីឡូម៉ែត្រ ។ ដល់ពាក់កណ្ដាលអធ្រាត្រថ្ងៃទី១១ មី នា មន្ដ្រីជប៉ុនបានបញ្ជាក់ថាពួកគេរក ឃើញសាកសពជាង៣០០នៅទីក្រុង សេនដាយ ភាគខាងជើង ដែលជាតំបន់ ស្ថិតនៅក្បែរកន្លែងរញ្ជួយដីបំផុត។ ក្រៅ ពីនេះនៅមានពលរដ្ឋជិត៥០០នាក់បាត់ ខ្លួន និងជិត១ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតរង របួស ។
សារ ព័ត៌មានក្យូដូរបស់ជប៉ុនបាន ផ្សព្វផ្សាយថា ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយ គ្រោះធម្មជាតិយ៉ាងធ្ងន់នោះអាចនឹង កើនឡើងរហូតជាង១ពាន់នាក់ ។ ក្នុង ពេលជាមួយគ្នានោះដែរ ពលរដ្ឋរាប់ ពាន់គ្រួសារដែលរស់នៅជិតរោងចក្រ អគ្គិសនីដើរដោយថាមពលបរមាណូក្នុង ខេត្ដភូគូស៊ីម៉ា ក៏ត្រូវជម្លៀសទៅកាន់ តំបន់មានសុវត្ថិភាព ដោយសារតែ ប្រព័ន្ធធ្វើឱ្យត្រជាក់នៅក្នុងរោងចក្រត្រូវ ខូចខាតដោយការរញ្ជួយដី ។ សារព័ត៌ - មាន អាអេហ្វប៉េបានផ្សព្វផ្សាយថា ដោយសារព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពរោង ចក្រអគ្គិសនីដើរដោយថាមពលបរមា ណូ ទាហានអាកាសអាមេរិកក៏បានទទួល បញ្ជាបញ្ជូនសារធាតុធ្វើឱ្យត្រជាក់ជា បន្ទាន់មកកាន់រោងចក្រនោះ ។
រញ្ជួយដីយ៉ាងខ្លាំងជាប្រវត្ដិសាស្ដ្រ បង្កឱ្យមានជារលកយក្ខស៊ូណាមិជិត១០ ម៉ែត្រ នៅភាគឦសានជប៉ុន ក្រោយមក ក៏មានការរញ្ជួយដីជាបន្ដបន្ទាប់ចំនួន ៥០លើកផ្សេងទៀត អូសបន្លាយរាប់ ម៉ោង។ ទីក្រុងជាច្រើននៅតាមបណ្ដោយ ឆ្នេរសមុទ្រដែលមានប្រវែង២ពាន់គីឡូ ម៉ែត្រនៅភាគខាងកើតជប៉ុនរងការ កម្រើកញាប់ញ័រយ៉ាងខ្លាំង ។ ការរញ្ជួយ ដីក៏បានធ្វើឱ្យកម្រើកដល់ទីក្រុងតូក្យូ ទៀតផង ទោះបីនៅចម្ងាយរាប់រយគីឡូ ម៉ែត្រ ។
រថភ្លើងមួយខ្សែដែលដឹកអ្នកដំណើរ ប្រមាណ១០០នាក់បានបាត់ខ្លួនដោយ សារទឹកកួចទៅបាត់ ។ ក្រៅ ពីនេះ ក៏មាន រោងចក្រផលិតដែកថែប និងរោងចក្រ ចម្រាញ់ប្រេងនៅទីក្រុងតូក្យូត្រូវឆាប ឆេះយ៉ាងសន្ធោសន្ធៅ ។ តាមសារព័ត៌ មានក្យូដូ ពលរដ្ឋ១៣.០០០នាក់ បាន ជាប់គាំងនៅក្នុងអាកាសយានដ្ឋានណារី តា និងពលរដ្ឋជាង១ម៉ឺននាក់ទៀតជាប់ គាំងនៅក្នុងអាកាសយានដ្ឋានហាននីដា និងជើងហោះហើរក្នុងស្រុកជិត១ពាន់ ត្រូវលុបចោល ។
ពលរដ្ឋជប៉ុនជិត៥លានគ្រួសារនៅ ៦ខេត្ដគ្មានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ ក្នុងនោះ មានទាំងទីក្រុងតូក្យូផងដែរ ។ ពលរដ្ឋ ជាង៣០លាននាក់រងផលប៉ះពាល់យ៉ាង ខ្លាំងដោយគ្រោះមហន្ដរាយធម្មជាតិ នេះ។ មុនពេលរលកយក្ខស៊ូណាមិវាយ ប្រហារ ជប៉ុនក៏បានប្រកាសអាសន្ន ទូទាំងប្រទេសថា អាចមានកម្ពស់ជាង៦ ម៉ែត្រនៅក្នុងប្រទេសនេះ ។
រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបានកោះប្រជុំជា បន្ទាន់ ស្វែងរកវិធីសាស្ដ្រជួយសង្គ្រោះ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ។ កងកម្លាំងទាហាន ក៏បានបញ្ជូនទៅកាន់ខេត្ដមីយ៉ាហ្គី ដើម្បី ជួយសង្គ្រោះប្រជាពលរដ្ឋ ។ ក្រសួង ការពារជាតិជប៉ុនក៏បានបញ្ជូនយន្ដហោះ ដើម្បីវាយតម្លៃពីការខូចខាតក្នុងតំបន់ ដែលរងគ្រោះជាងគេបំផុត ។
ប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសជាច្រើនក្នុង តំបន់
ពាក់ ព័ន្ធនឹងការរញ្ជួយដីរលកយក្ខស៊ូ ណាមិ កោះតៃវ៉ាន់ក៏ប្រកាសផងដែរថា រលកយក្ខស៊ូណាមិបានវាយប្រហារដល់ ឆ្នេរសមុទ្រភាគឦសានកោះតៃវ៉ាន់ ប៉ុន្ដែមិនទាន់មានរបាយការណ៍ស្ដីពីការ ខូចខាតនៅឡើយ ។ ក្រៅពីនេះនៅមាន ប្រទេសជាច្រើនទៀត ដូចជាហ្វីលីពីន រុស្ស៊ី កោះហាវ៉ៃ អាមេរិក ...ក៏ បាន ប្រកាសឱ្យប្រជាជនត្រៀមលក្ខណៈខ្លាច រលកយក្ខស៊ូណាមិវាយប្រហារមក ដល់។ បណ្ដាប្រទេសអាមេរិកឡាទីន ចាប់ពីម៉ិចស៊ិកដល់ប្រទេសប៉េរូក៏បាន ប្រកាសអាសន្នពីរលកយក្ខស៊ូណាមិនោះ ផងដែរ ។
ក្រោយ ពេលការរញ្ជួយដីរលកយក្ខ ស៊ូណាមិវាយប្រហារ អង្គការសហប្រជា ជាតិបានប្រកាសថា នឹងបញ្ជូនក្រុមជួយ សង្គ្រោះបន្ទាន់ទៅកាន់ប្រទេសជប៉ុន ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលក្រុងតូក្យូត្រូវការ នោះ ។ ប្រទេស ជាច្រើននៅជុំវិញពិភព លោកក៏បានចូលរួមរំលែកទុក្ខផងដែរ ហើយប្រកាសថានឹងបញ្ជូនក្រុមជួយ សង្គ្រោះទៅកាន់ទីនោះ ប្រសិនបើជប៉ុន ត្រូវការនោះ ។
រលកយក្ខស៊ូណាមិវាយប្រហារដល់ អាមេរិក
រលក យក្ខស៊ូណាមិដែលផ្ដើមចេញពី ការរញ្ជួយដីនៅជប៉ុនបានវាយប្រហារ ដល់ឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងលិចអាមេរិក ហើយមកដល់ថ្ងៃទី១២ មីនានេះ បាន បំផ្លាញកំពង់ផែមួយ និងធ្វើឱ្យមនុស្ស រាប់ពាន់នាក់ត្រូវជម្លៀសខ្លួនជាបន្ដ បន្ទាប់ ។
រលកយក្ខស៊ូណាមិបានទៅដល់ឆ្នេរ សមុទ្រអាមេរិកនៅរំលងអធ្រាត្រឈាន ចូលថ្ងៃទី១២ មីនា ។ ភាគ ខាងជើងរដ្ឋ កាលីហ្វ័រនីញ៉ាក៏បានប្រកាសអាសន្នពី រលកយក្ខស៊ូណាមិ ដែលមានកម្ពស់ជាង ២ម៉ែត្រនឹងវាយប្រហារតំបន់នេះ។ នាវា ៣គ្រឿងនិងកំពង់ផែមួយកន្លែងរងការ ខូចខាតដោយសាររលកយក្ខស៊ូណាមិ នោះ ។
ប៉ុន្ដែទំហំរលកយក្ខស៊ូណាមិក៏បាន ថយចុះ ដោយសារតែផ្លូវវែងឆ្ងាយ ទំរាំ តែវាយប្រហារទៅដល់អាមេរិក ។ នៅ ទីក្រុងឡូសអេនជឺឡេស នាវាទាហាន ជើងទឹករបស់អាមេរិកក៏ត្រូវបញ្ជូនទៅ កាន់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព ចៀសវាង រលកយក្ខស៊ូណាមិវាយប្រហារ ។ ក្រុម ជួយសង្គ្រោះក្នុងរដ្ឋកាលីហ្វ័រនីញ៉ាទើប តែវិលត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសវិញបាន មួយថ្ងៃ ក្រោយបំពេញបេសកកម្ម មនុស្សធម៌ជួយសង្គ្រោះការរញ្ជួយដីនៅ ញូវហ្សេឡេន បំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្ដិនិង អាយុជីវិតមនុស្សជាច្រើននោះ ។ ពេល នេះក្រុមជួយសង្គ្រោះបានត្រៀមលក្ខណៈ វិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសជប៉ុនវិញ ។
ការរញ្ជួយដីមួយចំនួនដែលមាន កម្រិតខ្លាំងបំផុតក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រនៅ លើពិភពលោក
-ឈីលីៈ នៅថ្ងៃទី៥ ឧសភា ១៩៦០ មានការរញ្ជួយដីកម្រិត៩,៥រ៉ិចទ័រវាយ ប្រហារឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងត្បូងសម្លាប់ មនុស្ស១.៦០០នាក់ និងពលរដ្ឋជាង២ លាននាក់បាត់បង់ផ្ទះសម្បែង ។ នៅខែ កុម្ភៈ ២០១០ ក៏មានការរញ្ជួយដីកម្រិត ៨,៨រ៉ិចទ័រ សម្លាប់មនុស្ស៥២៤នាក់ ។ នៅខែធ្នូ ២០០៤ រញ្ជួយដីកម្រិត៩រ៉ិចទ័រ បង្កជារលកយក្ខស៊ូណាមិនៅមហា សមុទ្រឥណ្ឌា សម្លាប់មនុស្ស២៣០.០០០ នាក់ ។
-រដ្ឋអាឡាស្កា អាមេរិកៈ នៅថ្ងៃទី ២៧ មីនា ១៩៦៤ មានការរញ្ជួយដី កម្រិត៩,២រ៉ិចទ័រ បង្កជារលកយក្ខ ស៊ូណាមិ សម្លាប់មនុស្ស១០៨នាក់ បង្ក ការខូចខាតយ៉ាងដំណំទូទាំងរដ្ឋ ។
-រុស្ស៊ីៈ ថ្ងៃទី៤ វិច្ឆិកា ១៩៥២ មាន ការរញ្ជួយដីកម្រិត៩រ៉ិចទ័រនៅឆ្នេរ សមុទ្រកោះកាមឆេកា បង្កជារលកយក្ខ ស៊ូណាមិទ្រង់ទ្រាយធំនៅលើសមុទ្រប៉ាស៊ី ហ្វិក ។
-ប៉េរូៈ នៅថ្ងៃទី១៣ សីហា ១៨៦៨ រញ្ជួយដីកម្រិត៩រ៉ិចទ័រវាយប្រហារទីក្រុង កំពង់ផែអារីកាស្ទើរតែទាំងស្រុង ។
-អេក្វាឌ័រៈ ថ្ងៃទី៣១ មករា ១៩០៦ មានការរញ្ជួយដីកម្រិត៨,៨រ៉ិចទ័រនៅ តំបន់សមុទ្រព្រំដែនអេក្វាឌ័រនិងកូឡំប៊ី ៕